Caxigalines nella Reguera'l Campizu

30 aprile 2010

FACUNDIA DE SÚPETO


Abundando na de onte, que facía a entrada 900, direi que a exacerbación estes días de propostas e medidas para os vindeiros catro anos revela de forma palmaria o silencio durante o resto do tempo. O famoso espíritu crítico que debe procurar a institución universitaria, proclamado aos catro ventos para que a sociedade saiba canto vale un peite da alma mater, está convenientemente ausente nos distintos foros. Abraia entrar nunha reunión, consello ou xunta e comprobar como, salvo fundamentais asuntos como adecentamento de despachos e axeitada pintura nos aparcadoiros, a peñuqui (que di a miña filla) pasa muda polo foro, aínda que sempre preparada para erguer o brazo cando a ocasión, xa previamente tratada en reunións algo máis íntimas e case secretas, o esixa. Se cadra o espíritu crítico existe, pero a voz con que se emite debeu quedar afónica nun curruncho dun despacho, non sei se por preguiza natural ou por aquela cousa de non ofrecer ao contrario motivos para a sospeita de que unha lixeirísima fenda pode estar a abrirse no monolito da plataforma á que se pertence. O que se dá en denominar liberdade de non opinión polo que poda pasar. Licitísima, pero in accademia lamentable.
En fin, taparemos os ouvidos estes días como cando acudías (por descuido e por saír de noite, que a querencia é a querencia) aos entroidos e atopabas a esa xente a tempo completo antipática facéndose a graciosa, a divertida e a chupigüai por unhas estomagantes horas.

29 aprile 2010

TANO BUSH VS. JAMES HEAD



Dame pe (e algo máis, pero non vamos contar intimidades) o amigo Juan Blanco Valdés para corroborar o seu razonamento sobre a expansión de candidaturas á reitoría compostelá coa aparente simplicidade (simpleza vai ser moito polo de agora) da campaña viguesa. Hai, como sabe a humanidade enteira, só dous candidatos, do mesmo partido (aínda que en distinta ubicacións internas; un máis aparatchik, un máis moderado, un máis nacionalista, un máis conservador, pero eles mesmos saberán), que se presentan acompañados de dous equipos tan heteroxéneos e de tan amplo espectro que son perfectamente intercambiables. De feito ninguén desdiría na outra candidatura. Xente de dereitas (mesmo pepeiros), socialistas (vía degá ou vía soe, ou das dúas), liberais (que tamén hai non vaian pensar, sobre todo se son eles/as mesmos os/as que respostan), nacionalistas de diversa intensidade patriótica nos dous equipos. Como ademais, a diferencia do que ocorre en Compostela, na UVigo (USur, para os de Ourense) hai máis territorios autónomos e independientes (Pontevedra, Vigo e Ourense) e, dentro destes territorios autónomos e independientes, hai máis centros autónomos e independientes, a especie esa do reino de taifas (que, por outra parte, mira que ten mala fama) da que fala o amigo JBV reprodúcese con mimética e, polo que se ve, aplaudida circunstancia. Iso explica esta insólita (ou non, según se mire) falta de correspondencia entre o panorama político-ideolóxico galaico (e case universal) e o panorama totum revolutum, macedónico e tutti frutti predominante por estes lares, só amalgamado polos intereses creados (quero dicir, inquedanzas) e favores mutuos (quero dicir afinidades) dos grupos.
Non vou eu a pedir agora un goberno de salvación universitaria viguesa, sobre a base da igualdade case milimétrica de caracteres entre as candidaturas, porque sempre hai algún pequeno detalle (unha promesa mal artellada na charla de presentación, unha figura indesexable polos arredores de poder, unha falta de ortografía) que inclina a balanza. Ás veces o detalle nin inflúe, porque xa se sabe como se las gastan as tenias insaciables de intestinos agradecidos.
Nesas, don Juan, andamos; recitemos en alto, a estas horas, a don Luis.

28 aprile 2010

SETTECENTO, UNHA NOVELA BIZANTINA

A Isabel e a Paz que me pediron que o publicara, pero coas desculpas ao resto pola extensión.

Settecento é unha Fraga. A imaxe proxectada sobre Venezia como un bosque invertido (“sterminata foresta capovolta, stai passeggiando sopra un incredibile bosco alla rovescia”), xa que está sostida por milleiros de piares de madeira submerxidos, mineralizados, tamén vale para este libro de Calveiro. Así, Settecento é un bosque de personaxes, todos presentados no primeiro capítulo, pero só entrevistos, como se unha parte mergullada impedira coñecelos de todo. Incluso personaxes dos que algo sabemos antes de ler o libro, aínda que sempre baixo o fulgor do misterio: Charpentier, Casanova ou Vivaldi. Calveiro colócaos ao comezo como un dramatis personae, baixo o badalar das campás da basílica, baixo a basílica, como os puntais xa minerais que sosteñen a trama.

Settecento é unha Festa. Henry James, nos Papeis de Aspern, escribe que Venezia é coma un apartamento, con cuartos e pasillos; nunca sintes que estás fóra: daí procede a necesidade de enmascararse. Tamén é -como sinala Tiziano Scarpa, un dos mellores guías da cidade- unha cidade sen intimidade, onde todo resulta difícil ou imposible de agochar. Como “recíproca contigüidade celular” define o Brodsky o ateigamento veneciano no seu marabilloso Fondamenta degli incurabili. Como escapatoria desta doméstica existencia procede a necesidade de ocultamento, de ser ou de construír unha persoa, unha máscara. A commedia dell’arte é, con perdon dos bergamascos, creación veneciana; e o entroido acada naquelas prazas unha eminente categoría. Nese suposto apartamento concurrido, abigarrado, a única saída é a confusión, a festa. Para contala, con pulo de intriga e misterio, como quere Calveiro, é case obrigatoria a adopción dunha terceira persoa distante, pero controladora, porque calquera incursión ameaza por desvelar desvelalo nunca todo. Mesmo necesita (non é tanto unha invención como unha autoesixencia) fantasear unha personaxe, un monstro, un dos moitos que viven nas pedras de Venecia e que contempla (para outorgar distancia, incluso humana) os movementos desde o alto: “in questa città l’occhio acquista un’a autonomia simile a quella di una lacrima. Dopo un poco, il corpo comincia a considerarsi semplicemente il veicolo dell’occhio”, lembra Brodsky. A historia coral, colectiva, medida en cerimonias, mercados, esponsales, nun calendario pautado por feiras, pide unha fórmula narrativa que ubique ao lector un pouco arredado, como espectador ansioso da trama.

Settecento é un caravasar. Así como Venezia é un final de recorrido, a desembocadura de varios ríos, a sedimentación de varios pobos perseguidos, refuxiados en illotes que houbo que unir ao longo do tempo con milleiros de pontes, para logo ser cabeza de imperio marítimo e de esplendor comercial, Settecento é tamén a historia de varios destinos que conflúen. Como en Festina lente, asistimos á historia dunha aprendizaxe: se na anterior desde Pontedeume a Santiago, aquí desde as granxas de búfala na Campania ata os obradoiros de luthiers venecianos. E, nese mesmo pouso, ese personaxe de Aldo (non sei se unha homenaxe a Manuzio) aparece citado, por gracia de Calveiro, con Casanova, con Vivaldi ou coa memoria de Giordano Bruno, baixo as cordas desexadas dun Stradivarius. Este caravasar pleno de riquezas (que ás veces parecen pugnar por entrar na novela) é unha das marcas de Settecento.

Settecento é unha cábala. A Venezia do primeiro ghetto -o lugar da fundición (o ghetto, en dialecto ou lingua veneciana) onde viviron (e viven) os xudeus, recluidos nun par de illas pequenas no medio do Cannaregio e comunicados co resto de Venezia só por unha ponte que se pechaba coa chegada da noite- non podía escapar á cábala, á interpretación completa e exhaustiva do universo. Settecento tamén busca unha certa orde, unha explicación dentro da aparente desorde. Así, a novela é matemática, rítmica. Que, por outra parte, creo que é característica do proceder poético de Marcos Calveiro. Allegro, adagio, presto, finale. Catro venezias caben no allegro. Catro venezias no presto. As páxinas así repartidas: [60-30-60]+20. Os capítulos, de semellante tamaño, os parágrafos do primeiro, de similar dimensión. No adagio compostelán o mesmo arranque do primeiro e do último capítulo, coa substitución do tempo: de chuviñento a solleiro. Coma en Festina lente, todo hai que dicilo, pouco ou mal entendido. A cábala é un proceso infinito. Todo está sometido a reglas perfectas, definidas. Pero non as sabemos. Calveiro conta a confusión coas ferramentas da simetría, da arquitectura narrativa.

Settecento é un teatro. Máis ca na outra novela, nesta o diálogo, a escenificación está máis presente. As personaxes adoitan presentarse en lugares públicos. As conversas son interrumpidas pola aparición doutras personaxes. Hai panos, armarios, chegadas insospeitadas, xogos de luces: un forte e indubidable compoñente dramático. Un algo de vodevil, ás veces. Ou de entremés burlesco. Ou de cadro costumista. Ou de farsa de enredo. Un tono en xeral de comedia (mesmo con algo de sátira non humorística, pero si divertente) que conduce, por contaxio da melancolía dun vello Vivaldi, ao melodrama (a tintura predominante, que figura baixo o título no blog de Marcos Calveiro) ou á épica de aventuras (o xénero que, creo, ao final vence, entre tanto atrezzo teatral). A mestura de xéneros resulta moi interesante, aínda que a novela de fugas, malentendidos, asesinatos, ciumes, incertos mcguffins e mesmo naufraxios (unha renovada novela bizantina) parece ser o carimbo deste teatro settecentesco.

Settecento é un concerto. É unha das súas características, a presencia non só da música, senón dunha banda sonora chea de sons, voces, ruídos, efectos especiais. Esta novela escóitase. Imposible lela sen sentir o son directo das personaxes ou da cidade. O son das campás, a lagoa enchida coas augas dos ríos que baixan dos alpes chocando contra os chanzos e as olgas, o lonxano eco das voces das cantantes della Pietà, o violín que se ergue no medio da capela, os berros e as pértigas dos gondolieri doblando unha onte ou o balbordo babélico dos estibadores da Riva degli Schiavoni. Semella un escoitar nesta novela o sorber das tazas de café no Florián cando cae a tarde. Os adagios, allegros e prestos dos títulos dos capítulos non deixan de ser unha pequena concesión ao lector ou lectora escasamente atento á música interna, ao concerto de sons particularmente audibles, deste libro.

Settecento é un labirinto. A pesar do gusto pola matemática e pola simetría das pezas, o estilo procura sinuosidades. Se cadra por contrarrestar ou por impulso natural do escritor, dominan as frases longas, con natural sentido do ritmo e da musicalidade (léase en alto o final da páxina 55) que viamos xa en Festina lente, tan admirable. Pero tamén é advertible esa metáfora do libro como labirinto. O espazo descrito na novela acaba recluindo ás personaxes, a todas a personaxes, que, vivindo no lugar onde procurar a gloria, rematan por verense necesitadas de escapar, de seren outros noutros lugares. E así se vai resolvendo a historia. Un labirinto que ten o seu cerne último na donna angelicata entregada ao orfanotrofio da capela da Pietà ao pe do Canal Grande, a carón xusto dos peiraos de descarga dos galeóns que cruzan o mediterráneo: velaí a paradoxa veneciana: que o núcleo do laberinto estea precisamente no punto de fuga, mesmo na única saída dunha cidade que carece de rosa de ventos porque ela é por si mesma un universo.

Settecento é un tránsito. Coma o dos gramáticos, que levaba á mítica praza de Mazarelos, en costa e estreito, a carón da porta por onde entra precisamente Aldo Pietà en Compostela. O libro que comeza cun universo coral, de relacións múltiples e de escenarios abertos (as Procuradorías Novas, a Riva degli Schiavoni, a Fondamenta del Dose onde vive Vivaldi, o grande campo de Santa María Formosa), onde se citan as personaxes, vai camiñando aos poucos por canellas e por espazos máis íntimos, en correlato co proceso de búsqueda dos protagonistas dos seus desexos, da súa ansia. A medida que transita o libro por Venezia, os personaxes procuran a escuridade, o recuncho, a sombra, unha mínima cela onde aseguraren o seu destino. E nese recorrido, nese tránsito consúmese a novela, como unha fuxida constante dun pasado: o devalo da fama en Vivaldi, a opresión do orfanato en Caterina, a inxenuidade da adolescencia en Aldo, a pertencia a unha clase de Giacometto Casanova. Settecento conta con formas aparentes de trepidante aventura ese desacougo vital, coa mestura melancólica de quen funde o estático da cidade coa permanente auga que amuralla coa súa fuxitiva lámina a Venezia.

Finale vigués. Este libro debería ser devorado polos lectores se a literatura en lingua galega estivera plenamente normalizada. Debería ser un best seller, sen abonar este termo de ningún demérito. Porque á literatura galega cúmprelle ter un (ou varios) best sellers. E este está pedindo a berros lectores/as. Aproveito que o di o propio Alfaias, esoutra máscara: “Temos unha literatura á altura de calquera das peninsulares, con textos da máis variadas temáticas, calidades e rexistros. Hai un libro galego para cada un de nós. Só precisan un oco nos medios e nas librarías e que os lectores os achen e lles dean unha oportunidade, sei que non defraudarían aos moitos, que por desleixo, ignorancia ou prexuízos, non abren as súas follas”. Convén, pois, berrar, coa mesma voz dos gondoliere do libro de Marcos Calveiro, que aquí hai un libro extraordinario que está pedindo ser desfrutado. Porque contén todo o que o mundo lle pode pedir a unha novela fascinante: unha historia de apaixoante intriga, uns personaxes atractivos, unha estructura ao tempo ordenadísima e complexa, un estilo rico e cuidado, marca indiscutible da casa Calveiro, un dos escritores que mellor domina a lingua (ía dicir galega, pero para qué) e un final sorprendente que aquí non estou disposto a desvelar, a non ser que alguén me asegure unha viaxe en góndola polos canais do sestiere do Cannaregio mentres soa a música de Vivaldi polo ceo de Venezia e un spritz en man vaia lembrándome que hai paraíso nesta terra con forma de bocas que se morden ao bicarense en medio da lagoa véneta.

25 aprile 2010

GÜIQUÉN

Soa Foxey Lady mentres remata a fin de semana. Unha apoteose para días en troques de Nápoles. Doses creo que penúltimas de coordinación de máster (choferatos e agasallaxe incluidos), preparación duns boqueróns en vinagre o venres, de paella o sábado, de churros o domingo. Viños en bares novos -TioChán, en rep. arg.-, renovados -Nautales, en rosalía-, clásicos -Prada, onda sempre-, e pijísimos (non plus ultra, ma si mangia benissimo): La trastienda del cuatro, en pablo morillo. Copas no Van Gogh (non estaba xurxo ou non o vin), a escuras, cos gintonis iluminados de añil. Peli shayánida nos multicines norte (un oase) e sushi (yosikomo: alfonso xiii) para cear o sábado. Praia américa coma fondo de tigres e ensaladas mestas no sanjuan.
Soa agora Machine gun na illa de Wight. Axitación, con Settecento de cabeceira de adrenalina.

nota: seica houbo día do libro, mais ubi? para o das letras galegas será igual?

nota2: o clic de Settecento é impactante.

22 aprile 2010

BARES DE VIGO: O CHOCO


Onte na volcánica
jam session dos mércores no Lizarrán (chistorrilla, solombo ao cabrales e cervexas, pagadas polo aínda máis grande Lo Pas), comprometinme a falar aquí do Choco, ese lugar de encontro (o de meeting point non sei), o aleph e, sobre todo, o omega da noite viguesa. A música espléndida (nada de nostalxias nin de concesións á parroquia), os camareiros de primeira categoría superior (cuxos nomes lamento ignorar), un mobiliario finais anos sesenta (tampouco estou moi seguro diso, xa que non son os momentos de estar alí os máis axeitados para a finura na análise de deseños interiores), unha clientela semifixa bastante heteroxénea (deuses da novela e da intelectualidade galegas aparte, incluidos directores xerais e secretarios de estado e deputados en Madrí, que teñen alí trono e eminencia e que aportan colorido ao local), tanto en idade como en porvir (como na canción do grande Alberto Cortez), dentro dun orde que tampouco me atrevo eu a definir por non ser demasiado inxusto na apreciación pero sen dúbida moi agradable. Nos días non feriados, a horas prudentes, a conversa faise non máis tranquila pero si máis fluida e sicalíptica, axudados pola mestría dos seus gintonis e pola fogosidade dos altofalantes que convidan a continuar ata onde cadren as ansias.
O Choco é, hoxe por hoxe (hoxe ao cadrado), un local imprescindible para acadar o mínimo grao de felicidade que se supón sempre a esta cidade noctámbula que prefire gastar en tragos íntimos a estrar e estragar o seu caudal en recalificadas parcelas a pe de praia para findes que nunca chegan.

Por certo, LoPas, a ver se procuramos mollar ese porche que tanto nos alabas, cabo da praia américa.

21 aprile 2010

EN NAPOLI

Coa auga que discurre polas xanelas e coa néboa que confunde a paisaxe, penso en que debería estar eu agora en Nápoles. Abro unha webcam que me permite ver o Castel dell'Ovo e apenas o Vesubio desde Sorrento: vai sol coa calima das primeiras horas. Lembro, para flaxelarme, unha tarde de hai xa vinte anos, corso Umberto I, via Toledo, san Carlo, e unha visita a Pompei e a Ercolano e as noites de Sorrento e a viaxe luminosa a Capri e o ascenso, entre oliveiras e farallóns, á Villa Iovis e un prato esencial de spaghetti al pomodoro e basilico baixo a parra e o sol azulísimo da Campania.
Non sei como poderei estar por aquí estes días co fiasco de vino rosso petando na miña memoria.

19 aprile 2010

LARANXOS DE VIGO

Un clásico dos piñeiros: o anuncio da chegada da primavera, con ilustración ad hoc, nun domingo de rúas baleiras.

17 aprile 2010

LO PAS DE LO PAS


O amigo Lo Pas, compañeiro de tertulia matinal, copiloto e piloto de viaxes ao choio, esmorgante máximo nas noites de Vigo, veciño de incombustible polémica, obtivo onte a súa praza de catedrático de forma brillantísima. En Ourense despregou un amenísimo relato da súa traxectoria académica, cunha elegante presentación en diapositivas. Os membros do tribunal fixeron preguntas moi pertinentes (insólitas para min, afeito a outro tipo distinto de retórica) que foron respondidas cunha naturalidade e solvencia moi rechamantes. Desenvolveuse todo de forma exemplar, con debate intelectual e de política universitaria de gran altura, sen perder nin un ápice da emoción precisa dun momento deste rango. Podo dicir que poucas veces un sinte a plena satisfacción de estar diante dun verdadeiro acto académico.*
Xa lle din a noraboa coa aperta emocionada correspondiente, pero non quería deixar a ocasión de facelo nesta pequena fiestra para comunicar que ás veces na universidade pasan cousas ben intensas e admirables.



15 aprile 2010

REPÚBLICA A VOLONTÉ

As celebracións do día da República teñen ultimamente un aire amateur e, por que non dicilo, folclórico que non sei se lle vén moi ben ao movemento uniformemente acelerado (cunha aceleración iso si >0) cara a constitución dun novo estado republicano. Resulta reconfortante atopar ese mesmo 14 de abril unha morea de xente que coma ti practica o republicanismo en silencio e decide quitar a bandeira ao balcón ese día precisamente, como lembranza dunha tarefa que aínda está por realizar. Pero esta acción, sen dúbida emotiva, como sucede cos cabodanos ou cos aniversarios funerais, contén un aquel rutinario do que se van desprendendo ao meu xuízo moitos deses recordos, moitas das pegadas desas lembranzas.
Que República rememoramos cada 14 de abril? Cada un ten a súa e non fai falta dicir que non é necesario que coincida cunha real (digámolo para entendérmonos, a sabendas de que tal cousa non existe) ou mesmo cunha ideada desde antigo: funciona, ás veces, como unha utopía/ucronía, por outra parte, nada definida, ou coma unha palabra fetiche que incorpora, á carta do que a pronuncia, as emocións, as intelixencias, as ideas ou mesmo imaxes o eslógans que un pode desexar. Ese desprendemento histórico, inevitable e natural, prodúcese por adelgazamento (procura cada republicano aquilatar a súa percepción daquel tempo) ou, nun movemento inverso, por ampliación interesada, ao engadir ás habituais marcas do republicanismo á que peta ou convén desde unha perspectiva moderna e algo anacrónica (sen sentido pexorativo) perfectamente asumible. O republicano moderno pule, rectifica, modula, simula, en fin, unha idea de República. Acepta unha República propia, axeitada aos seus propios planes: quere, en fin, unha República de seu, non sei se intransferible.
Desta multiplicidade de repúblicas (incluida a que procede da decantación da infinita historiografía existente) xorde a necesidade de evocar unha máis ou menos convida, máis ou menos aceptable. Neste intento de procurar esta koiné política, o republicano remata por conformarse con pronunciar a palabra, flamear unha bandeira e felicitarse por ser o que é. O paso ao folclorismo ou aos xogos florais é ben pequeno. Onte pareceume velo.

Foto: O do centro da fila de abaixo, o avó Félix.

14 aprile 2010

ANTIDEMOCRÁTICO ERES TÚ


O actual presidente do Partido Popular, o señor Rajoy -de quen admiro, non obstante tantas cousas, a súa elocuencia e a súa afiada dialéctica, virtude pouco común nos parlamentarios- declarou hoxe que o acto celebrado onte na Universidade Complutense de Madrid, no que se amosaba un apoio ao xuíz Garzón e, por admitirmos a maior, se vertían horrorosas diatribas contra os xuíces do Tribunal Supremo e mesmo contra o propio Tribunal (subtilezas dos leguleios), era un acto "antidemocrático". A lista de adxectivos que merece un acto destas características é aínda máis extensa cá dos calificativos recibidos nos últimos tempos polo noso Lionel. Os xornais reaccionarios (nunca mellor dito neste caso) aportan un caudal fertilísimo para a tarefa, pero o de antidemocrático parece impropio para o caso. Tomaron decisións orgánicas nesa asamblea? Promulgáronse leis? Decidiron derrogar algunha disposición sobre exércitos ou profesorado non numerario? Asumiron o mando de comunidades de veciños? Nomearon algún ministro? Proxectaron novas liñas ferroviarias? Elixiron algunha presidenta da Terceira República?
Presionar, saír á rúa, protestar contra diosylamadre é o exercicio máis democrático que cabe. Ben o saben eles que abandeiran Serrano e contorna cando ao párroco lle sae das casullas.

Nota: para o secretario de estado a infantería xornalística, que marca curiosamente o paso a estes escasamente dirixentes de partido, pediu a demisión. Ao parecer por "estar" nese acto. Esa era a palabra que algún dirixente de comunidade autónoma próxima e do mesmo partido pepeiro empregaba cando lle preguntaban pola relación con anteriores xefes de estado en trance de executar a garrote: "Eu estaba alí, pero non era". Naturalmente.

Foto: Taberna do meu avó, onde se reunía o SOMA-UGT de Mieres.

12 aprile 2010

MOMENTO DE PRACER


Levo un día algo calamitoso, tras o ataque dun virus malévolo. Cando un se atopa así (no meu caso, por fortuna, son moi poucas veces), un reflexiona (pouco, porque tampouco un está para nada) sobre o imprescindible que resulta disfrutar da vida en plenitude de condicións, de non deixar nin un mínimo momento de pracer. Hoxe foi un día de purga, case inválido, se non fose porque aínda así tiven folgos para andar rematando un traballo sobre jácaras e bayles e para lle arrear a este blog un post máis, aínda que sexa para contar este día molesto.
Menos mal que Aitana algo mamou onte á tarde. Para o día longo que xa leva por aquí non está nada mal.

Foto: IPP en Worcester College.

11 aprile 2010

MESSI


Non sei se nos estaremos avezando moito a este prodixio que xoga como aqueles compañeiros da escola que chupaban balón nos recreos e que, por suposto, pediamos de primeiros cando correspondía elixir equipo. Pero o caso é que esta semana serviu un par de felicidades eufóricas que lembraron o pouco adolescente que deixo de ser chegado o caso que chega case sempre. Aínda queda que sufrir de aquí a maio. Pero por estes días de pracer vendo ao mellor xogador de fútbol que teño eu visto na miña vida que me quiten lo bailao.

9 aprile 2010

DERIVA DELINCUENTE


A acumulación de casos xudiciais referidos á corrupción pode producir un efecto perverso na opinión pública se non somos quen de explicar polo miudo e de xeito convincente as causas desta deriva delincuente. Sen dúbida, resulta preocupante a intensidade do delicto, a extensión cefalópoda da trama e, sobre todo, a notoria categoría dos acusados. Pero corremos o risco de levar a caos e a
totum revolutum o conxunto, con indisimulada satisfacción para quen está implicado en tan graves casos. E tamén, corremos á inversa o risco de buscar, para simplificar o maremagnum e proceder por xibarización mental ou preguiza política, un par de chivos expiatorios, un par de años ao foleón mediático, para que alivien a tensión interna e permitan saír do incendio non só ilesos senón mesmo fortalecidos coa queima de silvas e sebes murchas ás principais autoridades dun partido que non fixo ren para paralos.
Non falo de posibilidades, senón de fenómenos xa advertibles na posición dos principais encausados e na mesma cúpula do poder do Partido Popular. Desta maneira, cantos máis sexan os chamados a declarar, a dar información, a ofrecer os seus propios datos (convenientemente complicados ata a contradicción permanente), máis difícil será ter unha visión racional da rede de corrupción montada. Estase a ver que os coches, os ternos, as viaxes de novios, os reloxos dalgún dirixente popular cobra máis importancia ca, por exemplo, a propia constitución das relacións delictivas entre os diferentes membros do partido. Que o labor de todo un secretario de organización durante varios anos de responsabilidade política en Galicia, pateado en salva sexa a parte polo propio Fraga, sen que iste, sabedor do suposto delincuente que tiña ao seu carón, dixera nada ao respecto, pase desapercibido (e con el algunha parte do PP galego) nesta trama de por si complexa. Polo contrario, a sobranceira ubicación de certos personaxes, verdadeiros rasputíns e muñidores de cohechos e abusos de poder en todas as súas variedades, no centro da polémica (Correa, Bigotes e agora Bárcenas), como apestados, contribúe a apartar do foco a propia rede de vencellos e compromisos dun partido político. Hoxe mesmo o diario EL MUNDO publica unha información na que suliña o carácter case demoniaco de Correa (falase dunha secta con capacidade de sedución arrebatadora, case diabólica) e a intención de boa parte destas persoas de formaren un partido á marxe do PP. A estratexia, logo, é evidente: colocar na picota a estes agora indesexables, convidados á grella fabulosa de san lorenzo do escorial, para deixar limpa a propia estructura de delictiva apropiación de caudal público por vías de cohecho e corrupción máximas. Que ademais a presidenta da comunidade onde o escándalo cobra dimensións elevadas queira quedar fóra de todo, mesmo como adaíl da denuncia, non deixa de ser un exemplo máis deste intento de confundir ata o extremo á opinión pública, se non fose un evidente e flagrante caso de infame caradura. A actuación do outrora progresista e galeguista Luciano Varela na persecución dun Baltasar Garzón probablemente torpe pero en nada prevaricador de forma simultánea a estes sucesos (sen esquecermos do balbordo balear) non fai máis ca axudar a esa perigosa deriva de mesturalo todo, de crear a sensación de nauseabundo caos no que sempre triunfan os que máis interese teñen en quedarse con todo.
Por iso se fai necesario analizar todo con detalle e claridade: sermos especialmente finos na explicación de todo o proceso, definirmos ben toda a trama desde a súa orixe. Non emprendela pola brava con palabras de groso calibre contra o máis sobresaínte, contra o máis evidente, porque iso é o que se pretende da opinión pública: que claudique diante da magnitude dos feitos e que emprenda unha fuxida coa xeralización habitual nestes casos. Isto é, polas probas presentadas, un gravísimo delicto, ten os seus delincuentes (algúns xa na cadea) e ten que ter un proceso que eu espero convincente.
Polo de agora, o que debe facer a opinión pública, como hoxe mesmo nun excelente artigo demandaba Roberto Blanco Valdés, é de forma sosegada pedir xa unha a unha as responsabilidades políticas ao partido popular en forma de rotundas demisións (non esa miserenta backdoor da renuncia, por certo repetida) que polo de agora non se están a producir.

8 aprile 2010

AFUEGA'L PITU


Sabio meu pai que se queixaba o domingo:

- Traes media docena de bombones de Berlín, que además ya tan comíos, y lleves esi afuega'l pitu a cambiu. Menudu negociu fago contigo.

- Pero, papá, si estos bombones son de KaDeWe, la mejor tienda de comestibles de todo Berlín y de Alemania entera.
- Sí, pero el quesu ye de la
figar de Morcín.

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN e 8

O grande metafísico tamén andaba por Berlín. Puiden atrapar o nome e unha data, que as etiquetas do museu confundían. Ou non. En 1971 tamén anda outro grande metafísico, cargado xa cun pórtico, sen o faro e cunha vela romana enchida ao fondo, coas mesmas sombras. Entre tanto, unha vida case enteira. Pura metafísica.

7 aprile 2010

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN 7


Non teño fotos do Jüdisches Museum de Libeskind. Non sei se por respecto involuntario ou por puro esquecemento diante das infinitas sensacións que un padece (hai algo tamén de inevitable mortificación) naquel sobrecolledor espazo. Non revelo nada se digo que se trata dun dos museus máis extraordinarios que un pode visitar, aínda que visitar non é nin moito menos a palabra. Concebido con planos que fuxen de paralelismos e simetrías, con predominio dos ángulos agudos e de aparentes insinuacións trapezoidais, nunha especie de deconstrucción da estrela de david (influencia de Benjamin na proposta de Libeskind), o museu permite recorrer a historia do xudaísmo a través dos seus símbolos, da súa vida doméstica, da súa proxección socioeconómica, con particular atención a Alemaña pero tamén a toda Europa (aínda que non vin eu demasiada á expulsión dos xudeus españois, pero era tanta a información que tamén pode ser que se me escapara nun dos moitos currunchos da exposición).
Pero non queda nunha mera xustaposición dos elementos máis comúns do mundo xudeu, senón que procura á persoa que entra nesas salas, que negan o cubo clásico e elemental da arquitectura, unha sensación de desacougo esencial, plasmado de forma ao meu xuízo xenial en tres ponlas do inusual edificio: unha, que conduce á parte museística (aínda que poucas musas poden acougar), a Escaleira da Continuidade; outra, a vía do Exilio, que leva a un patio de oliveiras, enterradas sobre varios pilares de cemento, no único espazo cadrado do museu; e a terceira, do Holocausto, cunhas vitrinas que gardan os obxectos e, sobre todo, as breves pero exemplares narracións do horror, que se dirixe a unha sala escura, de apenas uns dez ou quince metros cadrados, de plano trapezoide, cunha altura duns doce metros, só iluminada (un dicir) por unha pequena fenda dun metro de lonxitude e uns dez centímetros de anchura por onde entra unha mortecina luz que permite, tras a cegueira inicial, recoñecer os rostros sobrecollidos dos demáis visitantes (por poñer un nome) e tocar a textura fría da parede de cemento negro que cubre (outro verbo inútil) aquela cámara.
Libeskind deu ese espazo baleiro para a reflexión, como moitos outros que marcan o itinerario, pero tamén para recrear unha ausencia ou, máis ben, para reconstruir a ausencia. Poucas veces un arquitecto, ao meu modesto entender, foi quen de plasmar, en cemento, cristal ou no zinc grisalla que recobre a fachada e compite en aspereza coa ocre luminosidade do Collegiunhaus barroco contiguo, unha idea tan brillante para conter a negrura e o horror dos feitos probablemente máis infames da historia da humanidade.

Foto: É da última sala da Neue Nationalgalerie, onde, por certo, hai un tríptico, que non puiden rescatar de internet, titulado precisamente así, Nacht über Deutschland, de Horst Strempel, que ofrece como paisaxe terrible unhas choupanas negras que ben puideron inspirar a Eisenman os cubículos de cemento negro para o seu memorial de Berlín. Cando consiga ilustración, heina poñer.

6 aprile 2010

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN 6

Berlín como cidade ultramodernísima, sede do vangardismo de vangarda über alles, é unha alternativa turística difícil de evitar. Non sei se para os propios berlineses resulta tan turística, se temos en conta que por eses espazos só pululan familias españolas (de aire máis ben midclass, cos seus barbouriños e belstafiños do trinque) ou troupes de italianos con stivali de prata e piumini neri ata as cellas. Sobre todo, a partir das sete da tarde, cando, coma nun sumidoiro, só vai quedando esta caste de humanoides pola cidade.
Coma atraccción bizarra este Berlín ten o seu aquel (non en van rematan por se converter en lugares para tomar copas), pero estes currunchos como meca da arte non vou ser eu quen os desmonte.

5 aprile 2010

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN 5

Hai algo en Berlín (no París das grandes avenidas, campos elíseos, arcos de triunfo e inválidos, e no Londres do Mall ou na Roma que vai da tarta de Víctor Manuel ao Coliseo tamén me pasa) que non me gusta nada. E dentro dese nada, que ten que ver co gusto pola línea recta (será a línea recta unha metáfora do autoritarismo?), o pastiche berlinés faise aínda máis intragable. E dentro dese pastiche, nada máis eminente que a illa dos museos, un pretencioso espazo de moi dubidoso gusto por empregar este tópico adxectivo eufemístico. E dentro desa illa, este museo, coroación das veleidades (e algo máis) imperiais e imperialistas (que semellan por que non dicilo o propio British Museum), de Pergamón. Fascinante rapiña á maior gloria da vaterland.
Menos mal que, pasado o río, aínda se papan uns currywurst para aliviar a acidez histórica.

4 aprile 2010

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN 4


Aproveito esta foto diante da Humboldt (que ben podería ser calquera lugar do mundo onde se vendan libros ao aire libre) para formular unha pregunta que me leva rondando desde hai moito tempo: que teñen as caixas de cartón de bananas para carrexar libros?

3 aprile 2010

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN 3


Na explanada de herba que cunha suave pendente baixa cara ao río Spree xusto en frente da mole da catedral berlinesa estivo non hai moito o edificio do Palast der Republik en ruinas. Hai apenas un ano e medio puiden ver a súa fasquía cinzenta, como de destrución inacabada. Uns camiños de madeira agora rodean ese espazo verde e tranquilo, que agarda pola primavera para ser seguramente lugar fermoso de lecer. No horizonte, un pode mirar o campanario da Marien Kirche, a altísima torre de comunicacións, o edificio vermello do concello de Berlín, a nova biblioteca municipal, os edificios do antiguo consello da RDA e as fachadas de pastiche grecolatino dos museos imperiais, sen contarmos a impoñente pedra do Dom á dereita do antigo Lustgarten.
Pero ese inmenso solar, docemente prantado de herba, é provisional recurso para dar tempo (2015, seica) á ambiciosa reconstrución das fachadas (non sei se inclúe tamén o interior, aínda que falan de estación de metro e de hotel de luxo) do vello e enorme Berlin Stadtschloss, destruido en gran parte polas bombas na segunda guerra mundial. O pazo castelo dos Hohenzollern, construido no centro da illa que queda no medio do meandro do río, constituiu durante séculos o símbolo arquitectónico do poder político de Berlín e dos seus sucesivos imperios e dominios. As autoridades da RDA dinamitaron o edificio no ano 1950, pero non lograron reconstruir algo nese mesmo lugar ata o ano 1976 en que inauguraron o Pazo da República para dar acubillo a festas, concertos e espectáculos. Coa caída do muro, o edificio acristalado, de estilo insípido, quedou sen servizo ata que nos primeiros anos deste século padeceu de novo o derribo.
Agora, unha campaña cidadá para recuperar o antigo pazo de finais do século XVII, apoiada desde hai un par de anos con orzamento propio polo goberno federal, parece abrir, non sen polémica, un novo/vello horizonte para este espazo inmenso no corazón de Berlín. Que toda esta pequena historia de construción e destrución suceda no mesmo lugar que foi a orixe da cidade explica en gran medida a convulsa e axitada historia de Berlín e, por extensión, a da propia Alemaña.

2 aprile 2010

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN 2

Non sei eu se a febre constructora de Berlín, fuxida cara adiante ou horror vacui, destes últimos anos, acompañada dunha pretendida (e inexplicada) modernidade estética, dará aguantado moito o paso do tempo. Este edificio na praza do mercado de Winterfeld é un exemplo do que digo, pero hai moitos, pero moitos coma el.

APUNTES (VISUAIS) SOBRE BERLÍN


Berlín coloca neste antigo wasteland, no cruce de Bernauerstrasse e Ackerstrasse, un observatorio do pasado. Constrúe unha pequena torre para mirar o cemeterio e a longa e estéril franxa de terra a ámbolos dous lados do muro. Pero non se conforma con iso: engade unha galería de fotos xigantes sobre un valado de madeira en recordo daquela época. Para non esquecer nada de nada.